Morðæðið á Gaza - Vit­firringin má ekki eyði­leggja mennskuna

Síðustu misseri og ár virðist siðferðilegur styrkur um allan heim hafa látið undan græðgi, hatri, ótta, ójafnrétti og brengluðu gildismati. Siðferðileg gildi hafa orðið undir og menn horfa æ sjaldnar á stóru myndina við stefnumótun og viðbrögð við aðkallandi vandamálum eins og misskiptingu, umhverfisvá, ofbeldi og stríðum. Afleiðingarnar eru versnandi líðan, kvíði og vantraust gagnvart einstaklingum hópum og kerfum. Dómharka og samsæriskenningar kynda undir þröngsýni og stuðla að heimóttarskap og heimsku. Þjóðarleiðtogar sem ala á forheimskun og hatri leiða víða þessa þróun og hafa ekki burði til að finna uppbyggilegar aðferðir sem leitt geta til meiri friðar og betri árangurs fyrir eigin þjóðir, hvað þá heiminn í heild. Við þurfum að trúa því að hægt sé að finna betri leiðir, framfarir og frið fyrir alla. Dæmi um stór framfaraskref eru mörg í sögunni, afnám þrælahalds, réttindi svartra (t.d. í Bandaríkjunum og Suður-Afríku), réttindi kvenna, réttindi samkynhneigðra, fall ógnarstjórna. Við þurfum að trúa því að hægt sé að finna leiðir svo við getum í sameiningu aukið frið, dregið úr umhverfisógnum, bætt lífsskilyrði og aukið velmegun allra.

Ein af aðferðum okkar hlýtur að felast í því að fordæma þá sem brjóta á réttindum einstaklinga eða hópa. Við þurfum að standa gegn misrétti, órétti, ofbeldi og hatri. Við íslendingar ættum að sýna í verki að við fordæmum hið svívirðilega óréttlæti sem ísraelar beita palestínumenn með sífellt meiri landtöku, drápum og hungri.

Bakgrunnur átaka ísraelsmanna og palestínumanna flókinn. Það eru margir sögulegir atburðir á vegferð Palestínu og við myndun Ísraelsríkis sem skipta miklu máli en hér eru nokkrir þættir sem verða að teljast mikilvægir en lítið er fjallað um á vesturlöndum. Tæmandi úttekt verður seint hægt að vinna, jafnvel aldrei. Í miðausturlöndum lifðu gyðingar og arabar saman, að mestu í sátt og samlyndi, í þúsundir ára. Gabor Mate (gyðingur) og ýmsir ísraelskir/gyðinglegir sagnfræðingar telja átök milli gyðinga og palestínumanna hefjast að einhverju marki fyrir um 150 árum. Gyðingar dreifðust víða um heiminn, mest í lok níttjándu aldar og fyrri hluta tuttugustu aldar. Eftir gyðingaofsóknir nasista í síðari heimsstyrjöld fóru margir gyðingar til baka til Palestínu. Vesturlönd reyndu að finna þeim heimili (koma þeim fyrir) og völdu til þess svæði í Palestínu til að koma upp nýju ríki þeirra.

Mikilvægt er að átta sig á muninum á síonistum, gyðingum og ísraelsmönnum.

Síonisti aðhyllist gyðingatrú og vill berjast fyrir sjálfstæðu ríki gyðinga. Fjölmargir síonistar eru ofsatrúarmenn varðandi skilgreiningu réttinda sinna til lands. Að þeirra sögn er það skv. gamla testamentinu en í raun eru þessar trúartengingar tilbúningur. Síonistar eru landtökumenn fyrst og fremst.

Gyðingur aðhyllist gyðingatrú, getur búið hvar sem er í heiminum og þarf ekki að vera sammála síonistum um túlkun gamla testamentisins eða varðandi landréttindi gyðinga.

Ísraeli er einstaklingur sem býr í Ísrael. Um 75% ísraela eru gyðingar. Áætlað er að um 90% ísraelskra gyðinga teljist í dag til síonista.

Hamas varð til 1987, myndað út frá Múslimska bræðralaginu og nafnið táknar "íslamska andspyrnuhreyfingin". Hamas hefur stjórnað á Gaza síðan 2007. Þá unnu þeir kosningar og í kjölfarið útrýmdu þeir í raun öðrum pólitískum hreyfingum.

Hamasliðar telja ísraelskt gyðingaríki ekki eiga tilverurétt og berjast gegn því. Þeir vilja múslimskt ríki byggt á íslamskri trú á svæðinu. Fyrir árásir Hamas á Ísrael 7. október 2023 var talið að hamasliðar væru um 30.000 en ísraelsk stjórnvöld segja að eftir aðgerðir sínar í kjölfar 7. október séu þeir um 17.000. Ekki er hægt að staðreyna þessar tölur. Í dag virðast hamasliðar vera að slá af kröfum sínum um útrýmingu ísraelsríkis.

Síonistar hafa grafið undan rétti palestínumanna til búsetu í því sem þeir kalla "sitt eigið heilaga land" alveg frá stofnun Ísrelsríkis. Ilan Pappe, ísraelskur sagnfræðingur, ávarpaði Netanyahu og þing Sameinuðu þjóðanna og tók saman nokkur atriði um Nakbah og bakgrunn átakanna á Gaza. (sjá t.d. Youtube 22. júlí 2024: https://www.youtube.com/watch?v=EtFSbhhvD0s&t=329s).

Í jan. 1947 settu Sameinuðu þjóðirnar á fót nefnd um Palestínu. Þó ekki með það að markmiði að Palestínumenn gætu orðið lýðræðisríki þótt að því væri stefnt með önnur arbaríki á svæðinu. Margir gyðingar voru komnir á svæðið á þessum tíma, fluttir frá Evrópu aðallega. Þeim var ætlað að eiga þátt í sameiginlegum ákvörðunum varðandi framtíð Palestínu. Ísraelsríki var formlega stofnað í maí 1948.

Í nóv. 1948 hófu síonistar skipulagðar "hreinsanir" í þéttbýli sem þeir deildu með palestínumönnum. Síonistar ráku að minnsta kosti 150.000 palestínumenn út úr bæjum/byggðum á þessum tíma og gerðu þá þar með að flóttamönnum. Síonistar hófu jafnframt hreinsanir/fjöldamorð, myrtu tugi og hundruð araba í hundruðum þorpa. Á árunum 1947 til 1949 voru amk. 750.000 palestínumenn, af tæplega tveimur milljónum, gerðir að flóttamönnum meðan síonistar hirtu um 78% af landi landi þeirra. Síonistar eyðilögðu um 530 þorp og bæi og drápu að minnsta kosti 15.000 Palestínumenn í meira en 70 fjöldamorðum. Þetta er það sem palestínumenn kalla Nakbah, eða Hryllinginn. Þarna liggja mikilvægustu rætur átakanna sem enn standa yfir milli ísraela/síonista og palestínumanna/hamasliða.

Áætlun Ísraels frá 10. mars 1948 sem kölluð var Hiram, fólst í að umkringja þorp og bæi og þvinga palestínumenn til að fara, með góðu eða illu. Á 60 klst., dagana 29.-31. október 1948, voru um 50 þúsund palestínumenn hraktir á flótta og hundruð drepnir. Dæmin eru mörg. Í þorpinu Hula (Hule) var engin andstaða, þar var á bilinu 35 - 58 karlmönnum smalað inn í hús þar sem þeir voru skotnir og húsið síðan sprengt yfir þá. Í dagbókum sumra framámanna ísrelsmanna frá þessum tíma var aðförunum öllum líkt við útrýmingaraðgerðir nasista í seinni heimsstyrjöldinni. Heimildarmyndin Tantura (2022) er átkamikil og fjallar um hryllinginn í þorpinu Tantura.

Á árunum 1947-1949 var uþb. helmingur Palestínu hertekinn af síonistum, helmingur þorpa lagður í rúst og um helmingur palestínumanna hrakinn á flótta. Strax í ágúst 1948 varð til áætlun um að útrýmingu sögu, mennningar og tilvistar palestínumanna í Palestínu. Byggð voru þorp ísraelsmanna á flestum svæðum sem hertekin voru og þeim gefin hebresk nöfn, oft lík þeim sem palestínsku sem þau báru áður. Markmiðið var að geta sagt að þetta væru gömul síonísk/hebresk biblíusöguleg þorp og nöfn og síonistar í fullum rétti til að yfirtaka þau. Sumstaðar plöntuðu ísraelar skógum, á einum stað 10.000 furutrjám frá Evrópu til að fela ummerki um palestínsku þorpin. Flest þessi tré þrifust þó ekki vel í loftslagi svæðisins.

Ísraelar, undir þrýsingi síonista (sem iðulega hafa verið atkvæðamiklir í ríkisstjórnum landsins), hafa frá þessum tíma kúgað, flutt nauðungarflutningum og drepið palestínumenn í stórum stíl, þó lengst af ekki með sama offorsi og í Nakbah. Ísrael hefur haldið áfram að leggja undir sig land palestínumanna og neitað að hlíta ákvörðunum og ályktunum Sameinuðu þjóðanna og Alþjóða dómstólsins alla tíð.

Eftir árás Hamas á Ísrael 7. okt. 2023, þar sem Hamasliðar myrtu 1.195 ísraela og tóku 251 í gíslingu, hafa viðbrögð ísraelskra stjórnvalda/ísraelska hersins hins vegar orðið stjórnlaus útrýmingarherferð. Í átökunum eftir 7. okt. 2023 hefur ísraelsher gengið fram af slíku offorsi að ekki verður kallað annað en þjóðernishreinsun eða þjóðarmorð. Fleiri en 50.000 palestínumenn hafa verið drepnir, þar af um 20.000 börn. Um 118.000 eru særðir. Þetta eru lágmarkstölur og tilgreina t.d. ekki þá sem hafa látist vegna veikinda, sára eða hungurs. Týndir (undir rústum sundursprengdra bygginga) eru amk. rúmlega 11.000. Fjöldi blaðamanna og starfsmenn hjálparsamtaka hefur ennfremur verið drepinn. Á sama tíma hafa verið drepnir rúmlega 1.100 ísrelar og um 8.700 hafa særst. Í árásum ísraelshers hefur meira en 90% af öllu húsnæði á Gazasvæðinu verið jafnað við jörðu. Síðustu vikur hafa ísraelar svelt gazabúa markvisst með því að hleypa ekki hjálpargögnum til þeirra.

Á töflunni hér fyrir neðan hefur Deepseek gervigreindin sett upp magn (tonn) af sprengjum á hvern ferkílómeter á Gaza, í Víetnamstríðinu og í seinni heimsstyrjöldinni. Gaza er eitt þéttbýlasta svæði í heimi og sprengjumagn á ferkílómeter langt umfram það sem var í hinum styrjöldunum.

Á myndinni sem er hér fyrir neðan má sjá börn og fullorðna leita í rústum húsa á Gaza.

Árlega, þann 27. janúar, er helfarar nasista gegn gyðingum minnst í Auschwitch. Í minningarathöfninni 2025 sagði einn eftirlifenda að nasistar hefðu ekki litið á gyðinga sem manneskjur heldur sem rottur. Tungumál áhrifamanna í Ísrael hefur í gegnum tíðina einmitt borið með sér álíka afmennskun gagnvart palestínumönnum. Síonistar sögðu í Nakbah að þeir væru að taka yfir "land án fólks fyrir fólk án lands." Setningin sýnir að þeir litu ekki á palestínumenn sem þeir hröktu burtu sem fólk. Ben Gurion, fyrsti forsætisráðherra Ísraels, sagði 1948 við síonista: "Við þurfum að hindra að palestínumenn komist aftur til heimila sinna. Gamla fólkið mun síðan deyja og unga fólkið mun gleyma." Menachem Begin, sjötti forsætisráðherra Ísraels, kallaði palestínumenn tvífættar skepnur (two-legged beasts). Yitzhak Rabin, fimmti forsætisráðherra Ísraels, kallaði þá engisprettur (grasshoppers) sem þyrfti að kremja. Golda Meir, fjórði forsætisráðherra Ísraels, sagði að palestínumenn væru einfaldlega ekki til. Í dag kalla mjög margir Ísraelar "alla" palestínumenn hryðjuverkamenn, meira að segja börn og hvítvoðunga og telja þau því réttdræp.

Svona afmennskunartal hefur verið markvisst notað til að réttlæta voðaverk ísraela gagnvart palestínumönnum. Afmennskunin hefur haft þau áhrif að ísraelskir hermenn setja hróðugir á netið myndbönd af margvíslegu viðbjóðslegu athæfi sem öllu heiðvirðu fólki býður við, sjá t.d. umfjöllun þessi myndbönd.

https://www.youtube.com/watch?v=3tKPXY0icAU

Uppbygging Ísraelsríkis sem hernaðarveldis hefur verið í skjóli vestrænna ríkja, aðallega Bandaríkjamanna og Breta. Bandaríkjamenn sýna skilyrðislausan stuðning og senda þangað fjármagn og vopn í miklum mæli. Ef þeir drægju stuðning sinn til baka myndu aðeins líða örfáir dagar þar til útilokað væri fyrir ísraelsmenn að halda árásum sínum áfram. Bandaríkin þykjast beita ísraela aðhaldi með viðræðum en það er í raun algjörlega í þeirra höndum þeirra sjálfra að þvinga ísraela til friðarviðræðna. Pólitísk og efnahagsleg ítök gyðinga í Bandaríkjunum koma hins vegar í veg fyrir að stjórnmálamenn þaðan stöðvi átökin. Svokallaðir "kristnir síonistar" sem eru bókstafstrúarmenn á texta biblíunnar og vilja undirbúa komandi heimsendi með því að koma upp sönnu "Gyðingaríki" og forðast þar með eilífan helvítiseld eru ófáir í Bandaríkjunum, eru jafnvel fleiri en gyðingar og hafa mikil áhrif. Peningar gegnumsýra bandaríska pólitík og gyðingar "eiga" fjölmarga pólitíkusa af þeim sökum. Þrýstingur á ísraelska ráðamenn til að breyta um stefnu er því svo að segja enginn frá Bandaríkjunum, þvert á móti kemur skilyrðislaus stuðningur við allar aðgerðir, hversu ógeðfelldar og siðlausar sem þær eru. Gildir einu hvort rætt er um demókrata eða republikana í þessu sambandi.

Bandaríkjamenn hafa sjálfir á síðustu árum tamið sér afmennskutal varðandi innflytjendur og ýmsa minnihlutahópa eins og samkynhneigða og fleiri, jafnvel um pólitíska andstæðinga. Sífelldar lygar og afmennskutal ýtir undir skautun í samfélaginu og hefur orðið þess valdandi að traust til stofnana og hópa er svo að segja horfið en í staðinn komnar ótalmargar samsæriskenningar sem ýta undir hatur, ótta og óöryggi. Slíkt ástand gerir enn auðveldara fyrir ráðamenn að fara sínu fram.

Auðvitað getur kúgun undanfarinna áratuga ekki afsakað aðgerðir Hamas þann 7. okt. 2013. Ekki frekar en ekkert fær afsakað árásir og landtöku ísraela gegnum tíðina. Ísraelar hafa haft mikla yfirburði alla tíð vegna ytri stuðnings og þeirra skömm er nú til skoðunar hjá Alþjóðadómstólnum. Hvort sem skorið verður upp úr með að þeir fremji skipulagt þjóðarmorð eða ekki þá þurfa allir siðferðislega þenkjandi menn að koma þeim í skilning um að hatrið og árásirnar megi alls ekki halda svona áfram. Það kemur þeim sjálfum illa og getur aldrei stuðlað að öryggi á svæðinu. Þeir ættu að rifja upp orðræðu sína eftir helförina. Þá sögðu þeir "Never again" eða "Aldrei aftur." Þeir töldu að aldrei aftur mætti önnur eins útrýming gyðinga eiga sér stað. Auðvitað ætti "Aldrei aftur" að ná til hvaða útrýmingarherferðar sem er, á hvaða hópi sem er.

Síonismi er nýlendustefna, meira að segja viðurkennt af síonistum sjálfum, og sú stefna mun væntanlega bíða skipbrot um síðir. Nýleg könnun í Ísrael sýnir að 82% þjóðarinnar styður þjóðarmorðið á Gaza og 56% ísraela telur að útrýma þurfi aröbum með öllu úr ísrelsku samfélagi. Ísraelar eru þar með orðnir hálfu verri en þjóðverjar sem studdu nasista á sínum tíma.

Allar friðarumleitanir núna munu þurfa að fela í sér ábyrgð á hreinsunum/fjöldamorðum á Nakbah árunum sem og í nútímanum, viðurkenningu á tilvistarrétti palestínsku þjóðarinnar á sínu landi, sem Sameinuðu þjóðirnar skilgreindu með samþykkt 22. nóv. 1967, og loks sátt um framtíðartilvist beggja þjóða, mögulega svo kallaða tveggja ríkja lausn. Vonandi finnast leiðir á næstu árum sem leiða til varanlegs friðar á svæðinu.

Að lokum. Á Youtube má finna rúmlega 4 mín. áhrifaríkt myndband

Það sýnir háskólakennara reka einn nemanda í upphafi kennslustundar og segist ekki vilja sjá hann í sínum tímum aftur. Kennarinn fjallar síðan um tilgang lagasetningar og spyr nemendur til hvers lög eru sett. Einn nemandi segir til að tryggja réttlæti og kennarinn tekur undir það. Hann spyr síðan hvort hann hafi verið óréttlátur við brottrekna nemandann og nemendur taka hikandi undir það. Af hverju valdi þá enginn að verja rétt brottrekna nemandans til setu í þessum tímum? Niðurstaðan er einfaldlega sláandi: Ef þið verjið ekki réttindi annarra, þá mun enginn verja réttindi ykkar þegar á ykkur verður brotið! Þetta er umhugsunarvert í ljósi afstöðu íslenskra yfirvalda gagnvart vitfirringunni, morðæðinu á Gaza. Ég kalla eftir að ríkisstjórn Íslands geri betur. Með því að horfa aðgerðalaus á heila þjóð svelta til bana og segja í mesta lagi: "skamm", og þá aðeins ef aðrir vilja segja það með okkur, erum við þátttakendur í að brjóta niður mennskuna og siðmenninguna í heiminum. Er einhver munur á að nota gasklefa eða svelta fólk til bana? Getum við sagt við börnin okkar og framtíðina að við höfum lagt okkar af mörkum til að vinna gegn hryllingnum? Erum við bara sátt við að vitfirringin brjóti niður siðmenninguna og mennskuna?? Leyfir samviska okkar að við stöndum hjá?

Höfundur er skólastjóri á eftirlaunum.